İskoç yazar John Buchan 1915 yılında bir casusluk romanı yazar; 39 BASAMAK. Romanı, 1935 yılında aynı isimle sinemaya uyarlayan ise Alfred Hitchcock’tur. Ana karakter Richard Hannay’in, gittiği gösteride tanıştığı gizemli kadının, kendi dairesinde bıçaklanması sonucu bulaştığı bir casusluk macerasıdır bize anlatılan. Kitapta Birinci Dünya Savaşı, filmde İkinci Dünya Savaşı öncesinde geçen hikayenin lokasyonu Londra’dan İskoçya’ya uzanmaktadır.
Ülkemizde de bir çok kez sahneye uyarlanan eserin bu akşam Tiyatroadam bünyesinde izlediğim hali “39 BUÇUK BASAMAK” orijinal esere gönderme niteliğinde yeni bir yazım. Her şeyden önce ana karakter, kitabın yazarı John Buchan‘ın kendisi. Dönem, Cumhuriyet’in ilk yılları ve başlangıç noktamız İstanbul.
John, romanını yazmak için İstanbul Pera Palas’a gelir. Feshane’de katıldığı şenliklerde gizemli bir Rus kadın ile tanışır. Kadın, John’un odasında bıçaklanır ve zanlı durumuna düşen John, kılık değiştirerek peşine düşen ajan ve polislerden kaçmaya başlar. Bu süreçte “39 Buçuk Basamak”ın esrarını çözmeye çalışan John’un yolu Akşehir’den Konya’ya kadar uzanmaktadır. Bu kısacık özet bile, absürt komedinin sinyallerini net olarak yansıtmakta diye düşünüyorum.
“Bu oyunda adalet yok” diyerek selam çakılan “Teftişör“ü, eş dönemlerde sahnelenen “Empatopya“yı, hala oynamakta olan “Irma Vep’in Esrarı“nı izleyenler, bu oyunda nasıl bir yapı ile karşılaşacaklarını az çok öngörebilirler. Zira ortak payda, yaptığı her işte nev-i şahsına münhasır tarzı buram buram kokan Oğuz Utku Güneş. Kendisinin Eskişehir B.B.Ş.T.’deki “39 Basamak”ını izlemedim ancak yorumlardan edindiğim izlenime göre oradaki rejisinde, bugün hem yazarı hem yönetmeni olduğu oyunun sinyalini vermiş.
Işık/gölge oyunları, dekor, özgün müzikler (Vehbi Can Uyaroğlu bu sefer sahne üstü kişisidir de), oyunun dili, kostümden aksesuara her bir incelikli detay, aşinası ve meftunu olduğumuz unsurlar. Yine sahne ve dekor üzerinde muazzam bir hareket söz konusu. Basamaklı, rampalı, dönemeçli dekorda üstün performans ile rolden role giren usta oyuncuların her birini hem performansları hem de sakatlanmadan oyunu bitirdikleri için kutlarım:) Özellikle zeminin ıslandığı an ve sonrasında ayak kaymaları olabilir (ki oldu da), ayakkabı tabanlarına kaymaz unsurlar mı eklenmeli bilemedim.
Oyunun “yok artık” dedirten sürprizlerini yazmak istemiyorum ancak bir yer var ki benim için özel olan “Bitez Motel” sahnesi. Zira Norman Batessinema tarihinin en sevdiğim karakterlerinden biridir ve bu sahne ile “39 Basamak” filminin yönetmeni Hitchcock ayrıca anılmıştır.
Milli mücadele döneminin sembol isimlerinden Halide Edip’in oyun içindeki varlığı da onca gülmece içinde göz dolduran apayrı bir unsur olarak bize yazarın ters köşe armağanıdır.
Klişeleşmiş bir söz öbeği, malesef hayatlarımızın kadim gerçeği oldu: “Sıkıntılı günlerden geçtiğimiz bu dönemde…” ile başlayan cümleler. İşte böyle zamanlarda ilaç gibi gelen “Abesle İştigalde Fevkalade Münasip Bir Temaşa!” izledik. Emeği geçen herkesi kutlarım.
Oyunları uzun soluklu, alkışları bol olsun
Oyunun Künyesi Yazan/Yöneten: Oğuz Utku GÜNEŞ Yönetmen Yardımcısı: Olga ÜNAL Reji Asistanı: Gökhan Efe ŞENYAPAR Dekor Kostüm Tasarımı: Makbule MERCAN Işık Tasarımı: Ayşe AYTER Müzik Tasarımı: Vehbi Can UYAROĞLU Afiş Tasarımı: Sezen ÖZYILDIZ Dekor Kostüm Asistanı: Semih BAŞARI Oyuncular: Berk YAYGIN, Deniz ÖZMEN, Murat AKKOYUNLU, Pelin ABAY Bluebandman: Vehbi Can UYAROĞLU Blueman: Ömer DİNAR Topluluk: Tiyatroadam Tür: Komedi Seanslar Afiş
Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, şair ve eğitmen. Müjdat Gezen Sanat Merkezi'ni kurmuştur. Sahneye ilk kez Hırka-i Şerif İlköğretim Okulu'nda ilk piyesinde çıktı. Aynı yıl 'Doğan Kardeş' çocuk dergisinde şiirleri yayımlandı. Yine bu yıllarda İstanbul Radyosu Çocuk Kulübü'nde mikrofonla tanıştı. Müjdat Gezen aynı zamanda şair. 74 adet şiirden oluşan 'Şiirim Geldi Bırakın Beni' isimli bir albümü var. Albümde kendisiyle birlikte Savaş Dinçel, Mustafa Alabora, Perran Kutman, Ali Poyrazoğlu, Rutkay Aziz ve Sunay Akın gibi isimler yer alıyor.
İstanbul Belediye Konservatuvarı'nda tiyatro bölümünü ve Devlet Güzel Sanatlar Akademisi resim bölümünden mezun oldu. Akademideki arkadaşları ile birlikte 'Akademi Tiyatrosu' adıyla bir tiyatro grubu kurdu ve oyunlar hazırladı. Şair Attilâ İlhan'ın kızkardeşi, sinema sanatçısı Sadri Alışık'ın eşi ve oyuncu Kerem Alışık'ın annesidir. 2014'te geçirdiği kalp krizi sonucu vefat etti.
Sahneye çıkan İlk Türk kadın oyuncudur. 'Yamalar' adlı oyunda, Emel rolü ile ilk kez sahneye çıktı. Asıl ismi Afife olan sanatçı, bu oyunda 'Jale' takma ismini kullanmış ve daha sonraları Afife Jale adıyla anılmaya başlanmıştır. Tiyatro kursları için açılan sınavı kazandı. Müslüman kadınların sahneye çıkmasının yasak olduğu dönemde, Darülbedayi (konservatuvar olarak açıldıktan sonra okul tanımından çıkıp bir tiyatro topluluğuna dönüşen; halen İstanbul Şehir Tiyatroları adıyla varlığını sürdüren sanat kurumu), Müslüman kadınların sadece kadınlara özel gösterilerde oynayacakları gerekçesiyle bünyesine almıştı. 1997’den beri sanatçının anısına Yapı Kredi tarafından 'Afife Tiyatro Ödülleri' düzenlenmektedir. Son yıllarını yatırıldığı Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'nde geçirdi ve orada vefat etti.
İlk kez 1964'te Ankara Devlet Tiyatrosu'nda sahneye çıktı. Eski eşi Oya Başar ile birlikte 'Güzel ve Çirkin' ve 'Sefiller' adlı oyunları sergiledi. 1998 yılında 33. Türkiye Hükûmeti'nde Kültür Bakanlığının vermeye başladığı Devlet Sanatçısı unvanına layık görülmüştü, ama bu ünvanı Nisan 2015'te geri alınmıştır. Her zaman dik duran ve politik mizahın öncüsü olan sanatçı, Beykent Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi'nde öğretim üyeliği yapmıştır. Kırca 2015 yılında yakalandığı karaciğer kanseri hayata veda etmiştir.
Sahneye ilk defa Galatasaray Lisesi’nde ortaokul öğrencisi iken çıktı. Robert Koleji'nden mezun oldu. Küçük yaşlarda geçirdiği bir kaza sonucu sol ayağı sakatlandı. Tiyatro eğitimini ABD’de Yale Üniversitesi’nde aldı. 'Papaz Kaçtı' komedisi ile Dormen Tiyatrosu’nu kurdu. Türkiye’de sahnelenen ilk müzikal olarak bilinen 'Sokak Kızı İrma'yı sahneledi. Halkla ilişkiler alanında dünyaca tanınan bir isim olan Betül Mardin ile evlenmiş, sekiz yıl süren bu evliliğinden Ömer adlı bir oğlu dünyaya gelmiştir. Sanatçı hala tv yapımcılığı ve diğer kişisel gelişim dersleri verilmektedir.
Babası Selanik doğumlu bir Türk bürokratı, annesi ise Boşnaktır. Üniversitede kısa bir süre hukuk fakültesinde, daha sonra ise filoloji, felsefe, psikoloji ve sanat tarihi bölümlerinde okudu; ancak hiçbirinden mezun olmadı. İlk kez Dormen Tiyatrosu'nda oyunculuğa başlamış olan sanatçı, bir çok sinema filminde de rol almıştır. 48. Altın Portakal Film Festivali'nde 'Yaşam Boyu Onur Ödülü' aldı. Son yıllarda 'Ezel' adlı dizide oynayan sanatçı, 2013'te kalp krizi sonucu 77 yaşında hayata gözlerini yumdu.
Türk tiyatrosunun batılı anlamda kurucusu olarak kabul edilen Muhsin Ertuğrul, sinema alanında da Türkiye'de ilk önemli katkıları gerçekleştirmiş; 1922-1939 yılları arasında Türkiye’de film yapan tek kişi olmuştur. Ailesi, sahneye çıkmasına karşı çıktığı için baba evinden ayrıldı ve tiyatro eğitimi için Paris'e gitti. Çağdaş Türk tiyatrosunun temelini atan ve geliştiren Muhsin Ertuğrul'a 23 Nisan 1979'da Ege Üniversitesi'nce fahri doktor payesi verildi. Sanatçı, ünvanını almak ve sanat yaşamının 70. yıl kutlamalarına katılmak üzere gittiği İzmir'de 29 Nisan günü kalp krizi sonucu hayatını yitirdi.
