1889 Londra doğumlu Charlie Chaplin‘in, profesyonel sanatçı olan anne babası o ufakken ayrılır. Chaplin’in çocukluğu, ruhsal sorunlar yaşayan annesi Hannah ve annesinin başka babadan olan çocuğu Sydney ile Londra’nın fakir semtlerinde geçer.
Bir gün Hannah sahnede şarkı söylerken, yaşadığı hastalık nedeniyle sesini aniden kaybeder. O akşam onun yerine sahneye çıkan ve performansı çok beğenilen Charlie o zaman sadece 5 yaşındadır.
Hannah, sağlık durumunun daha da kötüleşmesi üzerine bir rehabilitasyon merkezine yatırılır, çocuklar da başka biriyle evli olan babaları Charles’ın yanına yollanır. Alkolizm batağına düşmüş olan baba 37 yaşında hayatını kaybeder.
Babalarının vefatı sonrası iki kardeş, rehabilitasyondan çıkan annelerinin yanına giderler. Ancak bir süre sonra Hannah’ın hastalığı tekrar eder, durumu ağırlaşır ve tekrar rehabilitasyon merkezine yatırılır. Çocuklar da kötü şartlardaki bir bakımevine gönderilir.
İki kardeş geçim yolları aramaya başlar. Sydney çareyi deniz kuvvetlerine katılmakta bulur. Charlie ise, gazete satıcılığı, balonculuk gibi pek çok işte çalışmaya başlar. Bir süre sonra bir kumpanyaya katılır ve ABD’ye turneye giderler. 1913 yılında başka bir yapımcı ile tanışır ve firması Keystone’a katılır. Keystone, kendisinden yeni bir karakter yaratmasını ister ve sinema tarihine damga vuracak olan melon şapkalı,bol pantolonlu, kocaman ayakkabılı, bastonlu, bıyıklı, ufak adam Şarlo (Charlot) karakteri doğmuş olur.
İlk sessiz filmi 1914 yılında çekilir ve ardından diğerleri gelir. Chaplin’in ünü artmaktadır. Yoluna başka bir yapım şirketleri ile devam eder ve Hollywood’un en çok kazanan ismi haline gelir ki bu noktada 26 yaşındadır. 1917’de kendi şirketini kurar.
1918’de ilk evliliğini Mildred (17) ile yapar. Bu evlilikten doğan oğullarının 3 gün yaşaması, zaten sorun yaşadıkları evliliklerinin de sonu olur. İkinci evliliğini 1924’te Lita (15) ile yapar. Bu evlilikten 2 çocukları olur ancak Charlie’nin eşini aldatması sebebiyle sıkıntılı bir boşanma yaşarlar.
1928’de ABD’ye getirdiği annesi Hannah yaşamını yitirir. 1931 yılında en bilinen filmlerinden biri olan “Şehir Işıkları” çekilir. Bu filmin başarısı akabinde Chaplin bir süreliğine Avrupa’ya gider. Avrupa’da milliyetçilik ve kapitalizmin yükselişine tanık olur. ABD’deki büyük buhranın da etkisiyle yaşananları, Şarlo karakterini de son kez kullandığı filmi “Modern Zamanlar”da yansıtır. Bu filmdeki rol arkadaşı Paulette Goddard (26) ile evlenir ancak bu evlilik de uzun sürmez.
Chaplin’in son sessiz filmi olan “Modern Zamanlar”, komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle ABD, Almanya ve İtalya’da yasaklanır. Bu filmi özel kılan bir diğer unsur da, Chaplin’e ait olan ve bir caz klasiği haline gelen “Smile” adlı şarkıdır. “Büyük Diktatör” adlı kült filmini 1939’da yapar. Filmi izlemediyseniz bile final sahnesindeki konuşmayı izlemenizi öneririm. Bu film ile yine tepki toplar.
1943 yılı Chaplin için ayrı bir skandala ve toplumsal tepkiye gebedir. Oyuncu Joan Barry ile yaşadığı ilişki sonrası Barry, çocuğunun babasının Chaplin olduğu iddiasıyla dava açar ve davayı kazanır. Özel hayatında mutluluğu, oyuncu Oona O’Neill (17) ile yaptığı son evlilikte bulan Chaplin’in bu evlilikten 8 çocuğu olur.
1950’lerin başında, siyasi görüşlerinden dolayı oluşan tepkiler karşısında ABD’yi terk eder ve ailesiyle beraber İsviçre’ye yerleşir. McCarthy yönetimi tarafından ülkeye girişi yasaklanır.
Son filmini 1966 yılında çeken Chaplin, 1972 yılında kendisine verilen Akademi Onur Ödülü’nü almak üzere ABD’ye davet edilir. 12 dakika süren alkış ile Oscar tarihinin en uzun süren alkışını alır. Bu renkli yaşam 1977 yılında İsviçre’de son bulur.
Kısaca özetlemeye çalıştığım böylesi bir yaşamın detaylarına ulaşabileceğiniz yazılı ve görsel kaynak mevcut. Peki bu yaşam kabare formunda tiyatro sahnesine taşındı desem ilginizi çeker mi? Yazarının Aksel Bonfil ve yönetmeninin Saim Güveloğlu olduğunu öğrendiğimde meraklandığımı söylemeliyim. Dürüst olmak gerekirse oyuncu kadrosu için tedirgindim. Yapım, özellikle Chaplin rolündeki Özgür Daniel Foster başta olmak üzere, televizyon popülaritesi olan isimlerin gölgesinde kalır mı diye düşündüm. Bunu zaman içinde göreceğiz. Ben, izleyicisi olduğum prömiyer akşamı üzerinden söz söyleyebilirim.
Öncelikle böylesi dolu ve komplike bir yaşamın ana anlatım dilinin, Defne Koldaş ve Semih Ali Aksoy’un anlatıcı rolüyle kotarılmasını yerinde buldum. Kendileri de görevlerinin üstesinden başarıyla geldiler.
Chaplin sineması demek, bir noktada sessiz sinema demek. Sessiz filmlerdeki müzik ve efekt unsuru, sahne üzerinde iki yana yerleştirilmiş orkestra ile başarıyla uygulandı ve oyunun en sevdiğim yönü de bu oldu.
Prömiyer oluşuna yorduğum, özellikle ikinci perdede yaşanan sarkmalar beni çok yordu. Bu, hem oyun ritmini düşürdü hem de oyun süresini uzattı. Bu kısım, oynandıkça toparlanacaktır diye düşünüyorum. Buna rağmen, Chaplin’in “A Woman” filmini çağrıştıran, oyunun en başarılı bulduğum “sessiz film” sahnesi bu perdenin başında yer alıyor.
Şebnem Dönmez, yılların tecrübesi ile olsa gerek, pek çok açıdan sahne üzerinde beğendiğim bir isim oldu. Buna mukabil en mühim rol olan Chaplin rolünde hayal kırıklığı yaşadım. Özellikle ses kullanımı ve buna bağlı duygu aktarımını zayıf bulduğumu söylemek durumundayım.
Kast seçerken gözetilen parametreler olduğunu anlayabiliyorum. Ancak bu metin ve reji için, bazı isimler (mesela biri, Chaplin’in çocukluğunu oynayan Çınar Yener) aynı kalmakla birlikte, hayalimdeki rüya takım bambaşka olurdu.
İç içe iki adet döner sahnesi (dıştaki döner sahnenin kullanım mantığı bana “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” oyununu hatırlattı), sıcacık ışık uygulaması, beğendiğim dönem kostümleri, başarılı müzikleriyle özenilmiş bir iş. Yeni sezonda oyunun evrildiği noktayı izleyip göreceğiz.
Yolları açık, alkışları bol olsun.
Oyunun Künyesi
Yapım: MSP
Yapımcı: Mert Siliv
Kreatif Yapımcı: Begüm Ertuğrul
Marka Direktörü: Senemay Kılıçoğlu
Yazan: Aksel Bonfil
Yöneten: Saim Güveloğlu
Oyuncular: Özgür Daniel Foster, Aybüke Pusat, Şebnem Dönmez, Emre Taşkıran, Murat Danacı, Defne Koldaş, Semih Ali Aksoy, Çınar Yener
Dekor/Kostüm Tasarım: Gamze Kuş
Koreograf: Tuğçe Ulugün Tuna
Chaplin Eğitmen: Dan Kamin, Tuğçe Ulugün Tuna
Işık Tasarım: Utku Kara
Yardımcı Yönetmen: Anılcan Beydilli
Proje Koordinatörü: Merve Akgül
Müzik Direktörü: Berkay Özideş
Foley/Orkestra: Devrim Ilgaz Karaahmet, Aleyna Talınlı, Zeynep Yüce, Eylül Özişler, Güneş Batmaz
Şarkı Sözü: Alya
Chaplin Şan Hocası: Günay Acar
Yapım Sorumluları: Gamze Almacı, Ahmet Murat Kurt
Oyun Asistanları: Çağla Erdoğan, Ecem Yılmaz
Yapım Asistanları: Cesim Berk Akbay, Damla Beyazbulut
Afiş Tasarım: Berkcan Okar
Afiş Fotoğraf: Fethi Karaduman
Makyaj: Gila Benezra
Saç: Şahin Gül
PR İletişim: Çağla Gülsaraç (PR Fabric)
Sosyal Medya: Prodigy Agency
Tür: Müzikal, Kabare
Seanslar
Afiş
