Daha önce İBB Şehir Tiyatroları‘nda “Vahşi Batı” adıyla izlediğim Sam Shepard’ın “True West” oyununu bu akşam Mert Öner rejisi ile, yeni bir oluşum olan Art 12 yapımı olarak “CIRCIR BÖCEKLERİ İTLER VE BİZ” ismiyle izledim.
Oyunun görünen anlamı, karakter ve yaşamsal pratik olarak birbirine zıt, bir noktada birbirine yabancı iki kardeşin (orijinal metinde Austin ve Lee) yaşananlar neticesinde birbirine dönüşmesi, rol değişimi üzerine kurulu olsa da, yazarın, oyunu yazdığı dönemin muhalif tutumunca, “Amerikan Rüyası” olarak adlandırılan balonu patlatma amacı olduğunu biliyoruz. Öte yandan eserde, sahne üzerinde görülmeyen ancak iki kardeşin üzerinde travmatik etkiye sahip ve nihai durumda çocukların O’na dönüştüğü bir baba figürü var. Tam da burada iş aileye, bu eser özelinde parçalanmış aileye geliyor.
Zıtlıkların yaşanılan yerden, eğitime, yapılan işten yaşamda tutunma mücadele yöntemlerine kadar başarıyla sergilendiği, çok yönlü okumayı hak eden bu eserin Mert Öner tarafından nasıl sahneleneceğini inanın çok merak ediyordum. DOT yıllarından beri takibimde olan Mert Öner bana göre ilk farkı oyunu tek perdeye indirgeyerek yaptı. Bir diğer fark oyunda, belli bir coğrafyanın vurgulanmaması, karakter isimlerinin anılmaması gibi unsurlarda saklı. Bu da benim nazarımda, kentli yalnız insan, doğaya dönüş ideali, dijitalleşme ile artan küreselleşme hızı ve tüm bunların güncellediği ve/veya dönüştürdüğü bireysel, ailesel, toplumsal yaşamlar gibi hepimizin parçası olduğu ya da özellikle sanat yapanları ilgilendiren “tüccarlaş(tırıl)an sanatçı“, sanat endüstrisi (burada karşımıza yapımcı karakteri çıkıyor) gibi konulara daha global bir bakışı sağlamış. Bu bakış kendini yalın dekorda da gösteriyor. Oyun ilerlerken, kapana kısılmayı vurgularcasına daraltılan sahne alanı, oyuna etkili girişi sağlayan, aynı havayı finalde de yapan, arada da gördüğümüz perde/ışık/gölge uygulaması sevdiğim unsurlar oldu. Yine ışıkla vurgulanan, bize “anahtar kelime” mantığında iki tekrar sunulan kısımlar hoştu.
Prömiyer kaynaklı olduğunu düşündüğüm, düzelmesini umduğum şeyler var: Oyunun genel ritmini sabote eden bazı diyaloglar arası uzun esler ve finale doğru fiziken daha da dağılmasını beklediğim ev. Bu arada, tercih edilen aktarımdan, esere yabancı izleyiciler için işi salt kardeş çatışmasına indirgemeye meyilli bir durum çıkar mı kaygısını da taşımıyor değilim, zira bu, True West‘e haksızlık olur diye düşünüyorum.
Art 12‘nin kurucuları “sıkı dostlar” Buğra Gülsoy ve Serhat Teoman‘ın çıktıkları bu yolda en büyük şansları önce kendileri, sonra da doğru oyun ve ekip buluşması olmuş. Emeği geçen herkesi kutlarım. Buğra Gülsoy ve Serhat Teoman’ın uyumu beklendiği üzere çok iyi. Ayşe Lebriz Berkem’in kısa ve etkili, karakteri adeta silerek yansıttığı sevgisiz anne ve Burak Sarımola’nın iki kardeş arası çatışmayı körükleyen kurnaz tüccar yapımcı yorumu başarılı.
Açılışı Zorlu PSM’de yaptılar. Açıklanan temsil günlerine bakarsak benzer ölçekteki sahnelerde devam edecekler. Dilerim mikrofonsuz oynayabilecekleri salonlarda da yer alırlar 🙂 Yolları açık, oyunları bol alkışlı olsun. Sanat hayatımıza hoş geldin Art 12.
Oyunun Künyesi Yazan: Sam Shepard Çeviren: Yıldırım Türker Yöneten: Mert Öner Oyuncular: Serhat Teoman, Buğra Gülsoy, Burak Sarımola, Ayşe Lebriz Berkem Dekor ve Işık Tasarımı: Cem Yılmazer Müzik Tasarımı: Nep’tune / Arkadaş Deniz Koşar, Mekin Sezer Yönetmen Yardımcısı: Şakir Güler Reji Asistanları: Aslı Işık, Mizgin Özel Kostüm: Arin Umut Öğmen Afiş Tasarımı: Buğra Gülsoy Afiş ve Tanıtım Fotoğrafları: Jiyan Kızılboğa Afiş Tasarım Uygulama: Özge Sezgin Yapımcı: Art 12 Uygulayıcı Yapımcı: Omnia Yapım Art 12 İdari Yapımcı: Sibel Teoman Yapım Koordinatörü: Ayşegül Beyazdağ İletişim Danışmanlığı: İletişim Deposu Sosyal Medya İletişim: Gözde Kaynak Tür: Trajedi & Dram Seanslar Afiş
Türk tiyatrosunun batılı anlamda kurucusu olarak kabul edilen Muhsin Ertuğrul, sinema alanında da Türkiye'de ilk önemli katkıları gerçekleştirmiş; 1922-1939 yılları arasında Türkiye’de film yapan tek kişi olmuştur. Ailesi, sahneye çıkmasına karşı çıktığı için baba evinden ayrıldı ve tiyatro eğitimi için Paris'e gitti. Çağdaş Türk tiyatrosunun temelini atan ve geliştiren Muhsin Ertuğrul'a 23 Nisan 1979'da Ege Üniversitesi'nce fahri doktor payesi verildi. Sanatçı, ünvanını almak ve sanat yaşamının 70. yıl kutlamalarına katılmak üzere gittiği İzmir'de 29 Nisan günü kalp krizi sonucu hayatını yitirdi.
Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, şair ve eğitmen. Müjdat Gezen Sanat Merkezi'ni kurmuştur. Sahneye ilk kez Hırka-i Şerif İlköğretim Okulu'nda ilk piyesinde çıktı. Aynı yıl 'Doğan Kardeş' çocuk dergisinde şiirleri yayımlandı. Yine bu yıllarda İstanbul Radyosu Çocuk Kulübü'nde mikrofonla tanıştı. Müjdat Gezen aynı zamanda şair. 74 adet şiirden oluşan 'Şiirim Geldi Bırakın Beni' isimli bir albümü var. Albümde kendisiyle birlikte Savaş Dinçel, Mustafa Alabora, Perran Kutman, Ali Poyrazoğlu, Rutkay Aziz ve Sunay Akın gibi isimler yer alıyor.
İlk kez 1964'te Ankara Devlet Tiyatrosu'nda sahneye çıktı. Eski eşi Oya Başar ile birlikte 'Güzel ve Çirkin' ve 'Sefiller' adlı oyunları sergiledi. 1998 yılında 33. Türkiye Hükûmeti'nde Kültür Bakanlığının vermeye başladığı Devlet Sanatçısı unvanına layık görülmüştü, ama bu ünvanı Nisan 2015'te geri alınmıştır. Her zaman dik duran ve politik mizahın öncüsü olan sanatçı, Beykent Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi'nde öğretim üyeliği yapmıştır. Kırca 2015 yılında yakalandığı karaciğer kanseri hayata veda etmiştir.
İstanbul Belediye Konservatuvarı'nda tiyatro bölümünü ve Devlet Güzel Sanatlar Akademisi resim bölümünden mezun oldu. Akademideki arkadaşları ile birlikte 'Akademi Tiyatrosu' adıyla bir tiyatro grubu kurdu ve oyunlar hazırladı. Şair Attilâ İlhan'ın kızkardeşi, sinema sanatçısı Sadri Alışık'ın eşi ve oyuncu Kerem Alışık'ın annesidir. 2014'te geçirdiği kalp krizi sonucu vefat etti.
Babası Selanik doğumlu bir Türk bürokratı, annesi ise Boşnaktır. Üniversitede kısa bir süre hukuk fakültesinde, daha sonra ise filoloji, felsefe, psikoloji ve sanat tarihi bölümlerinde okudu; ancak hiçbirinden mezun olmadı. İlk kez Dormen Tiyatrosu'nda oyunculuğa başlamış olan sanatçı, bir çok sinema filminde de rol almıştır. 48. Altın Portakal Film Festivali'nde 'Yaşam Boyu Onur Ödülü' aldı. Son yıllarda 'Ezel' adlı dizide oynayan sanatçı, 2013'te kalp krizi sonucu 77 yaşında hayata gözlerini yumdu.
Sahneye çıkan İlk Türk kadın oyuncudur. 'Yamalar' adlı oyunda, Emel rolü ile ilk kez sahneye çıktı. Asıl ismi Afife olan sanatçı, bu oyunda 'Jale' takma ismini kullanmış ve daha sonraları Afife Jale adıyla anılmaya başlanmıştır. Tiyatro kursları için açılan sınavı kazandı. Müslüman kadınların sahneye çıkmasının yasak olduğu dönemde, Darülbedayi (konservatuvar olarak açıldıktan sonra okul tanımından çıkıp bir tiyatro topluluğuna dönüşen; halen İstanbul Şehir Tiyatroları adıyla varlığını sürdüren sanat kurumu), Müslüman kadınların sadece kadınlara özel gösterilerde oynayacakları gerekçesiyle bünyesine almıştı. 1997’den beri sanatçının anısına Yapı Kredi tarafından 'Afife Tiyatro Ödülleri' düzenlenmektedir. Son yıllarını yatırıldığı Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'nde geçirdi ve orada vefat etti.
Sahneye ilk defa Galatasaray Lisesi’nde ortaokul öğrencisi iken çıktı. Robert Koleji'nden mezun oldu. Küçük yaşlarda geçirdiği bir kaza sonucu sol ayağı sakatlandı. Tiyatro eğitimini ABD’de Yale Üniversitesi’nde aldı. 'Papaz Kaçtı' komedisi ile Dormen Tiyatrosu’nu kurdu. Türkiye’de sahnelenen ilk müzikal olarak bilinen 'Sokak Kızı İrma'yı sahneledi. Halkla ilişkiler alanında dünyaca tanınan bir isim olan Betül Mardin ile evlenmiş, sekiz yıl süren bu evliliğinden Ömer adlı bir oğlu dünyaya gelmiştir. Sanatçı hala tv yapımcılığı ve diğer kişisel gelişim dersleri verilmektedir.
