14 Kasım 2020. Pandemi nedeniyle evlerdeyiz. Akşamlarını sıklıkla kültür sanat etkinliklerinde geçiren benim gibi kişiler için yoksunluk hissi büyük. Sanatçılar maddi/manevi ayakta kalabilmek, bizi de hayata tutundurabilmek için üretim ve paylaşım yolları deniyorlar. İşte böyle bir süreçte 20. İstanbul Tiyatro Festivali kapsamında bir radyo tiyatrosu dinliyorum. Adı “Varlık“. Yazar ve yönetmeni Aksel Bonfil ile tanışmam da bu oyun vesilesi ile oluyor. O gün bugündür kendisinin tüm üretimlerini takip ederim. O gün bugündür de “Varlık” sahnelensin diye bekler dururum.
Ben “Varlık”ı beklerken, o oyunda da yer alan Esra Dermancıoğlu ile “MUSKAT”ı kondular sahneye. İçinde yer aldığı diziler yoluyla pek çok kişiye ulaşan Esra Dermancıoğlu’nu “Koz” ve “Klan“daki performanslarından ve elbette pandemi süreci ve sonrası sosyal medya paylaşımlarından bilen biriyim. Sosyal medya vurgusunu özellikle yaptım çünkü orada yaptığı paylaşımlarla, gerçekten öyle oluşu ve/veya oyuncu kişiliği ile bizlere çizmek istediği personanın bende oluşturduğu bir algı vardı. Bu algı neticesinde MUSKAT’ın Yaşar’ı ile çok iyi uyumlandığını düşünüyorum. Oyun bende “Aksel Bonfil oyunu, Esra Dermancıoğlu’nun oynayacağını düşünerek yazmış” hissi uyandırdı. Bu, başarılı eşleşme anlamına da geliyor.
MUSKAT’ın görünen yüzü bir anne/kız hikayesine dayanıyor. Yaşar; sofu annesi Selma’nın dini baskıları ve Kürt devrimci bir babanın telkinleri arasında sıkışıp kalmış, aradığı kendini mesela kübizmde bulan bir kız. Sanrılar içinde yaşıyor, annesine bileniyor, büyüyor ama hala annesinin gölgesindeki bir kız çocuğu. Attığı her adımda, baktığı her resimde, kendinden koparmak istediği ama koparamadığı bir parçası gibi annesini görüyor.
Oyun, Yaşar’ın “en mutlu günü” diye tabir ettiği, annesinin ölüm gününde, artık onun olan Fatih’teki anne evinde gerçekleşen mevlüt sahnesi ile açılıyor. İlerleyen süreçte Yaşar’ı, içinde yetiştiği aileyi tanımaya başlıyoruz. Bu anlatılar biraz zihinsel biraz zamansal sıçramalar şeklinde verilmiş. Öyle ki yaklaşık 50 dakika süren oyunun bir noktasında hikaye Paris’te geçmeye başlıyor.
Oyunu, adı olan “muskat” ile bağdaştırma çabamın karşılığını sonlara doğru aldım. Öyle ki eve dönüş yolumda kendimi internette muskat üzerine bir şeyler okurken buldum. Ben sadece bir baharat adı olarak bilirdim muskatı. Etken maddesi, faydası, zararı nedir hiç duymamıştım. Beni, herhangi bir konuda araştırmaya iten oyunları seviyorum.
Oyunun, muskatın etken maddesi ile bağdaştırılan halusinatif, simgesel boyutunu; en duygusal anda araya giren absürt espriler ile sağlanan duygusal gelgitli yapısını; haute coutur giysi gibi oyuncusuyla örtüşen halini sevdim.
Yarım ay şeklinde konumlanmış, 8 adet floresan lamba oyunun tek dekoru. Bu lambalar ışık uygulamada aktif bir rolde; anlatıya göre toplu halde renk değiştirip, mesela bir tanesine anne rolü atfediliyor.
Lara Di Lara’nın özgün müzikleri hoş. Ancak bu noktada bir ufak not düşmeliyim: Bazı anlarda müzik sözü bastırdı. Oturduğum yerle mi alakalı bir durum bu bilemiyorum ancak öyle değilse bile sonraki temsillerde düzeltilebilir bir konu. Öte yandan, zaten çok büyük olmayan Zorlu Stüdyo Sahnesi’nde mikrofonla oynanmasını yadırgamıştım. Fakat ilerleyen süreçte sese eklenen bazı efektler ile mikrofon anlam buldu.
Esra Hanım konforlu bulmuş olabilir ama tulum şeklinde tasarlanmış kostümüne ne kadar ısınamadıysam babetlerini de o kadar sevim.
Bir hafta önce izlediğim oyun olan “Kurtulma Hızı“nda da benzer bir konu işlenmişti. Ailesinin dini baskısı altında ezilen, arzu ettiği dünyevi yaşamın, hayallerinin peşindeki bir genç adamın, Adem’in hikayesi idi o. Bu sefer Yaşar’ın yaşamına konuk oldum. Bu bilgi ışığında bu iki oyunu, benim gibi yakın zaman aralıklarıyla mı izlersiniz yoksa aralarına biraz mesafe mi koyarsınız, takdir sizin.
Bugün prömiyeri olan MUSKAT’ın galası yarın. Yolları açık, alkışları bol olsun.
Oyunun Künyesi
YAZAN VE YÖNETEN:Aksel Bonfil
OYNAYAN:Esra Dermancıoğlu
YAPIMCI:Begüm Ertuğrul
PROJE KOORDİNATÖRÜ:Merve Akgül
IŞIK TASARIM:Arek Nişanyan
KOREOGRAF:Tuğçe Tuna
MÜZİK:Lara Di Lara
SES TASARIM:Oğuzhan Akalın
KOSTÜM TASARIM:Özlem Kaya
AFİŞ TASARIM:Berkcan Okar
AFİŞ FOTOĞRAFLARI:Egemen Pırlant
OYUN ASİSTANLARI:Çağla Erdoğan, Ecem Yılmaz
Topluluk: Kadar
Tür: Trajedi, Dram
Seanslar
Afiş