Eskişehir B.B. Şehir Tiyatroları
Nobel ödüllü İtalyan yazar Dario Fo’nun Eskişehir B.B. Şehir Tiyatroları’nda sahnelenen oyunu ‘Ödenmeyecek, Ödenmiyoruz!’ geçtiğimiz haftalarda Müze Gazhane Prof. Dr. Sevda Şener Sahnesi’ne konuk oldu.
Dario Fo, oyunlarında çoğunlukla güncel sorunları işlemesi sebebiyle ‘Radikal Palyaço’ olarak da adlandırılmıştır. 1974 yılında yazdığı Ödenmeyecek, Ödemiyoruz oyunu ile 70’li yılların İtalyan ekonomisini esprili bir dille sahneye taşımıştır. Çok beğenilen ve çok sahnelenen bir oyun olup ülkemizde de birçok tiyatro grubu tarafından sahnelenmiştir ve halen de sahnelenmeye devam etmektedir. Dilimize çevirisi ise Füsun Demirel tarafından yapılmıştır.
Her geçen gün artan market fiyatlarını, hayat pahalılığını protesto eden işçilerin ve kadınların bir marketteki ürünleri eski fiyatıyla veya para vermeden alması sonucu polis tarafından aranması ve polisten kaçışlarını konu alan komedi türünde bir oyun. Olay her ne kadar İtalya’da geçiyor olsa günümüz siyasi olaylarına birkaç gönderme yapmadan da geçmemişler, bize uyarlamışlar. Zaten Türkiye’deki ekonomiyi de düşündüğümüzde uyarlamaya gerek dahi kalmıyor. Yaşananları, tepkileri kendi hayatlarımızın paralelinde bir de sahnede izliyoruz aslında.
Protesto sonrası evine marketten bedava aldığı ürünler ile dolu poşetlerle gelen Antonia, arkadaşı Margherita’yı da bu işe ortak ediyor. Ancak Antonia’nın eşi Giovanni ise bu şekilde alınan ürünlere karşı çıkacak birisi olduğundan Antonia’nın tüm poşetleri saklaması gerekmektedir. Alınan ürünlerin saklanması, mahalleyi kuşatmış arama yapan polislerden kaçılmasıyla bir komedi ve yalanlar serüveni başlar. Giovanni bu durumu öğrenecek midir, öğrenirse nasıl tepki verecektir? Düşünceleri ne yönde ilerleyecektir?
Kaçan-kovalanan olarak ilerleyen oyun, sistem eleştirisi yapıyor. Bana göre, eleştirel komedi oyunlarında verilmek istenen mesaj biraz arka planda kalıyor. Bu da tamamen yazarın tarzı ile alakalı olduğu için bir tercih meselesidir. Seyirci olarak oyundan ne beklediğinizle ilgili olarak oyuna karşı bakışınız da şekilleniyor.
Dekor tasarımı Başak Özdoğan’a ait ve ben dekoru çok beğendim. Üzerinde provokatif yazıların ve graffiti şekillerinin olduğu açılır-kapanır şekilde kullanılabilen ve sokak duvarını amaçlayan bir dekor tercih edilmiş. Dekor açıldığında ise işçi bir ailenin evini, tam takır kuru bakır bir buzdolabı görüyoruz. En beğendiğim kısım ise tavandan asılmış olan kocaman fişler, faturalar, market poşetleri… Dekor gerçekten büyüleyici ve manidardı.
5 kişi tarafından oynanan bu oyun aslında 8 kişilik. Ve Berkay Gökçek tamı tamına 4 farklı karakteri canlandırıyor. Ve her bir karakteri öyle güzel oynuyor ki kostüm benzerliğini görmesek farklı kişilerin oynadığını iddia edebilirdim. Özellikle balon gibi şişme sahnesinin tüm seyirciler tarafından çok sevildiğine eminim. Özlem Akdoğan ise içinde yaşadığı heyecan ve paniği Antonia olarak çok güzel yansıttı. Oyun esnasında polis memurlarının da seyirci arasına karışması benim hoşuma giden noktalar arasında. Seyirciyle etkileşimin arttığı anlar bence oyunu daha çekici kılıyor.
Süresi 135 dakika, 2 perde olan oyun, sistem eleştirisinin yanında çok keyifli ve güldürücüydü.
Tüm ekibin emeğine, yüreğine sağlık!
Oyunun Künyesi Yazan: Dario FO Çeviren: Füsun DEMİREL Yöneten: Burcu TUTKUN TURAN Müzik: Ali EYİDOĞAN Dekor Tasarım: Başak ÖZDOĞAN Kostüm Tasarım: Funda ÇEBİ Işık Tasarım: Mustafa KALA Dramaturg: Şafak ÖZEN Yönetmen Yrd.: Özlem AKDOĞAN Reji Asistanı: Gamze KILIKCI OYNAYANLAR Özlem AKDOĞAN, H.Tolga TÜMER, Özlem BAYKARA, Serkan SEZGİN, Berkay GÖKÇEK Süre: 2 Perde / 2 Saat 15 Dk. Topluluk: Eskişehir B.B. Şehir Tiyatroları Süre: 2 Perde / 2 Saat 15 Dk. Seanslar Afiş
Babası Selanik doğumlu bir Türk bürokratı, annesi ise Boşnaktır. Üniversitede kısa bir süre hukuk fakültesinde, daha sonra ise filoloji, felsefe, psikoloji ve sanat tarihi bölümlerinde okudu; ancak hiçbirinden mezun olmadı. İlk kez Dormen Tiyatrosu'nda oyunculuğa başlamış olan sanatçı, bir çok sinema filminde de rol almıştır. 48. Altın Portakal Film Festivali'nde 'Yaşam Boyu Onur Ödülü' aldı. Son yıllarda 'Ezel' adlı dizide oynayan sanatçı, 2013'te kalp krizi sonucu 77 yaşında hayata gözlerini yumdu.
Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, şair ve eğitmen. Müjdat Gezen Sanat Merkezi'ni kurmuştur. Sahneye ilk kez Hırka-i Şerif İlköğretim Okulu'nda ilk piyesinde çıktı. Aynı yıl 'Doğan Kardeş' çocuk dergisinde şiirleri yayımlandı. Yine bu yıllarda İstanbul Radyosu Çocuk Kulübü'nde mikrofonla tanıştı. Müjdat Gezen aynı zamanda şair. 74 adet şiirden oluşan 'Şiirim Geldi Bırakın Beni' isimli bir albümü var. Albümde kendisiyle birlikte Savaş Dinçel, Mustafa Alabora, Perran Kutman, Ali Poyrazoğlu, Rutkay Aziz ve Sunay Akın gibi isimler yer alıyor.
İstanbul Belediye Konservatuvarı'nda tiyatro bölümünü ve Devlet Güzel Sanatlar Akademisi resim bölümünden mezun oldu. Akademideki arkadaşları ile birlikte 'Akademi Tiyatrosu' adıyla bir tiyatro grubu kurdu ve oyunlar hazırladı. Şair Attilâ İlhan'ın kızkardeşi, sinema sanatçısı Sadri Alışık'ın eşi ve oyuncu Kerem Alışık'ın annesidir. 2014'te geçirdiği kalp krizi sonucu vefat etti.
Sahneye ilk defa Galatasaray Lisesi’nde ortaokul öğrencisi iken çıktı. Robert Koleji'nden mezun oldu. Küçük yaşlarda geçirdiği bir kaza sonucu sol ayağı sakatlandı. Tiyatro eğitimini ABD’de Yale Üniversitesi’nde aldı. 'Papaz Kaçtı' komedisi ile Dormen Tiyatrosu’nu kurdu. Türkiye’de sahnelenen ilk müzikal olarak bilinen 'Sokak Kızı İrma'yı sahneledi. Halkla ilişkiler alanında dünyaca tanınan bir isim olan Betül Mardin ile evlenmiş, sekiz yıl süren bu evliliğinden Ömer adlı bir oğlu dünyaya gelmiştir. Sanatçı hala tv yapımcılığı ve diğer kişisel gelişim dersleri verilmektedir.
İlk kez 1964'te Ankara Devlet Tiyatrosu'nda sahneye çıktı. Eski eşi Oya Başar ile birlikte 'Güzel ve Çirkin' ve 'Sefiller' adlı oyunları sergiledi. 1998 yılında 33. Türkiye Hükûmeti'nde Kültür Bakanlığının vermeye başladığı Devlet Sanatçısı unvanına layık görülmüştü, ama bu ünvanı Nisan 2015'te geri alınmıştır. Her zaman dik duran ve politik mizahın öncüsü olan sanatçı, Beykent Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi'nde öğretim üyeliği yapmıştır. Kırca 2015 yılında yakalandığı karaciğer kanseri hayata veda etmiştir.
Sahneye çıkan İlk Türk kadın oyuncudur. 'Yamalar' adlı oyunda, Emel rolü ile ilk kez sahneye çıktı. Asıl ismi Afife olan sanatçı, bu oyunda 'Jale' takma ismini kullanmış ve daha sonraları Afife Jale adıyla anılmaya başlanmıştır. Tiyatro kursları için açılan sınavı kazandı. Müslüman kadınların sahneye çıkmasının yasak olduğu dönemde, Darülbedayi (konservatuvar olarak açıldıktan sonra okul tanımından çıkıp bir tiyatro topluluğuna dönüşen; halen İstanbul Şehir Tiyatroları adıyla varlığını sürdüren sanat kurumu), Müslüman kadınların sadece kadınlara özel gösterilerde oynayacakları gerekçesiyle bünyesine almıştı. 1997’den beri sanatçının anısına Yapı Kredi tarafından 'Afife Tiyatro Ödülleri' düzenlenmektedir. Son yıllarını yatırıldığı Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'nde geçirdi ve orada vefat etti.
Türk tiyatrosunun batılı anlamda kurucusu olarak kabul edilen Muhsin Ertuğrul, sinema alanında da Türkiye'de ilk önemli katkıları gerçekleştirmiş; 1922-1939 yılları arasında Türkiye’de film yapan tek kişi olmuştur. Ailesi, sahneye çıkmasına karşı çıktığı için baba evinden ayrıldı ve tiyatro eğitimi için Paris'e gitti. Çağdaş Türk tiyatrosunun temelini atan ve geliştiren Muhsin Ertuğrul'a 23 Nisan 1979'da Ege Üniversitesi'nce fahri doktor payesi verildi. Sanatçı, ünvanını almak ve sanat yaşamının 70. yıl kutlamalarına katılmak üzere gittiği İzmir'de 29 Nisan günü kalp krizi sonucu hayatını yitirdi.