Amerikalı oyun ve senaryo yazarı William Gibson‘ın 1958 yılında yazdığı, iki kez sinemaya uyarlanan, dünyada en çok sahnelenenoyunlarından biri olan oyunun ismini ben Tahterevallide İki Kişi olarak kabul ediyorum, zira tahteravallide, iki kişi karşılıklı iki uca oturur ve dengeye sağlarlarsa karşılıklı dururlar, yok biri ağır gelirse diğerinin ayakları yerden kesilir.
William Gibson, aslında 1959 yılında yazdığı ve on dokuz aylık iken geçirdiği bir ateşli hastalık sonucu görme, işitme ve konuşma yetilerini yitiren ancak asla pes etmeyen Amerikalı pedagog ve aktivist Helen Keller’in hikayesini anlattığı “The Miracle Worker” ile tanınmış ve 1959 yılı Tony Ödülleri en iyi oyun ödülünü kazanmıştır.
Yazıldığı 1958 yılında üç perde olarak sahneye taşınan Salıncakta İki Kişi oyununda, Henry Fonda ve Anne Bancroft iki karakteri canlandırmış, ve oyun ilk defa Broadway’de sahneye çıkan Anne Bancroft’a Ümit Vadeden oyuncu kategorisinde Tony ödülü getirmiş. 1962 yılında yazarın da bulunduğu bir senaryo gurubu ile oyun beyaz perdeye uyarlanmış; (sonrası azıcık dedikodu) önce Elizabeth Taylor ve Gregory Peck ikilisi seçilmiş, sonra Gregory Peck yerini Paul Newman’a bırakmış, ancak Kleopatra filmi ortaya çıkınca kast tekrar değişmiş ve Robert Mitchum ile Shirley McLane isimlerinde karar kılınır, ve ikili filmle başlayan başlayan ve üç yıl devam eden bir ilişki yaşamışlar. Andre Previn tarafından bestelenen “Second Chance” da en iyi film müziği dalında Tony ödülleri adayı olmuş.
İnternetten edindiğim bilgilere göre oyun Türkiye’de;
1959-1960 yılında (Amerika’da sahnelenişinden bir yıl sonra) henüz kendi sahneleri olmadığı için Karaca Tiyatro’da Müşfik Kenter- Yıldız Kenter
1990-1991 sezonunda İstanbul Devlet Tiyatrosu tarafından
Can Gürzap-Işık Yenersu,
1996-1997 sezonunda Ankara Devlet Tiyatrosu tarafından
Erdal Küçükkömürcü- Şebnem Dilligil
1996-1997 sezonunda Bursa Devlet Tiyatrosu tarafından
Celal Kadri Kınoğlu- Melike Ergüzen
2004-2007 sezonunda Tiyatro Kedi tarafından
Can Gürzap-Nurseli İdiz kadroları ile sahnelenmiş.
Oyunun iki kahramanı; karısına olan sevgisinin devam etmediğini sanan, evlilik hayatındaki avantajlardan rahatsız olduğu için yaşadığı Nebraska’yı terk edip kısıtlı bir para ile gelen avukat Jerry Ryan ile doğma büyüme New York şehrinin nisbeten daha uygun geçim şartlarında yaşamanın mümkün olduğu Bronx mahallesinde yaşayan, bir mesleği olmayan serbest dansçılık yapan, fırtınalı bir duygusal yaşamı olan daha önceki ilişkileri hayal kırıklıkları ve kayıpları ile sona eren genç Gittel Mosca’dır. İkili, bir eylül akşamı oyunda sahnelenmeyen müşterek bir arkadaşlarının partisinde karşılaşmışlardır. Sonrasında yalnızlıktan kurtulmak isteyen Jerry, bir şekilde telefonla Gitta’yı erişir ve bir randevu ayarlar, ilk randevu iyi geçer ve ikili birbirlerinden hoşlanırlar.
Ekim ayında daha sık birlikte olurlar, ancak bu birliktelikler aynı zamanda aralarındaki farklılıkları da ortaya koyar, Gittel, ilişkilerinde devamlı verici olmuş ancak hiçbir şekilde karşılığını alamamıştır, Jerry ise liseden beri aşık olduğu Tessa ile evlenmiş ve 7 yıllık evliliği boyunca zengin ve forslu kayınpederinin himayesinde devamlı ona yaslanarak yaşamıştır. Yıllar sonraki yeni ilişkilerinde ikisi de geçmişi sıfırlamak ve birlikte yeniden bir yaşam kurmayı ümit ederler. Araya Gitta’nın hastalığı girer, aradan geçen altı ayda Jerry’nin bakımı için Gitta sağlığına kavuşmak üzeredir,
sonrasını oyuna bırakalım.
Yaşamı bir tahterevalli diye düşünen yazarın düşüncesini sevgili Bilge Emin, oyuna çok güzel yansıtmış, seyircinin uzun bulup sıkılmaması için de oyunu 75 dakikalık tek perde olarak kısaltmış. Haklı ama ben oyunun daha uzun olmasını isterdim. Ki sahnedeki her olayı doya doya yaşayayım, kendimi hem Jerry hem de Gittel yerine koyayım.
Cihan Aşar’ın sahne tasarımı çok güzel, sağda Gittel’in odası, solda Jerry’nin otel odası, sahneyi çerçeveleyen ve ortada birleşen platforma ise bayıldım, iki karakter karşılıklı bu platformda yürürken tam tahterevallide iki kişi oluyorlar, kostüm tasarım sergisi dolayısıyla C.K.M. de şahsen tanıştığım ve halen de facebook üzerinden paylaştığı yeni resimleri ile albüm yaptığım sevgili Nalan Alaylı’ya ait.
Gittel rolündeki Arzu Yanardağ’ı daha önce Asmalı Sahne’nin Manastır oyununda da seyretmiştim. Jerry rolünde ise İsmail Dündar’ı ilk defa sahnede seyrediyorum. İlk dakikalardaki heyecanını yendikten sonra (ya da bana öyle geldi) yazarın anlatmak istediği tek başına kalmayı kendi isteyen ancak akşamları tüm sokaklar boşaldıktan sonra gecelerin yalnızlığına çare olarak bir dost/arkadaş arayan Jerry’yi çok güzel taşıyor sahneye. Ki bana göre filmde Robert Mitchum ilişki arayan kart zampara gibi gelmişti.
Bence kadın erkek ilişkileri konusunda yazılmış çok güzel oyunlardan biri olan Salıncakta İki Kişi, oyun seyirci ile buluşmaya devam ettikçe oturacak.
Çok Yaşa Tiyatro
Oyunun Künyesi: Yazan: William Gibson Çeviren: Sevgi Sanlı Yöneten: Bilge Emin Sahne Tasarımı: Cihan Aşar Kostüm Tasarımı: Nalan Alaylı Işık Tasarımı: Murat Selçuk Müzik: Fatih Erköse & Doruk Gökcan Hareket Düzeni: Ayşegül Erkutay Dramaturgi: Bilge Emin Yönetmen Yardımcısı: Ekin Deniz Görk Proje Tasarımı: Mustafa İri Yapımcı: Şenay Cevrioğlu Yapım : Batı Performans Sanatları Organizasyon: Temaşa Gösteri Sanatları Oyuncular: Arzu Yanardağ, İsmail Dündar Tür: Belirtilmedi Seanslar Afiş
