Katherine Soper, 2015 yılında İngiltere’nin en prestijli oyun yazma yarışması olan Bruntwood Ödülünü kazandığında 25 yaşında Londra’da parfüm satıcılığı yapan bir genç kızmış, yazdığı ilk romanı olan Wish List/İstek Listesi, ile ödül kazanması gazetelere konu olmuş ve gazetelerde çıkan “parfüm satıcısı ödül kazandı” başlıkları üzerine Cambridge üniversitesine gitmiş ve oyun yazarlığı konusunda lisansüstü eğitim almış.
Oyun Manchester, Royal Exchane Theater’da 24 Eylül 2016’da prömiyer yapmış, öğrendiğime göre Ali Haydar Çataltepe, İngiltere’de bulunduğu sırada bu oyunu bulmuş, ilerde sahnelemeye karar vermiş. Bu sene “Neredeyse Eşittir” oyununu da Türkçeye çeviren sevgili Hasret Güneş’in özenli çevirisini sahnelemeye karar vermişler ve oyun Fact Tiyatro’nun ilk oyunu olarak sahneye taşınmış.
Oyunun ismi Amazon.com sitesinin meşhur listelerine referans yapıyor. İlki alışveriş listesi-bu listeye ihtiyacınız olup satın almanız gereken şeyleri yazarsınız; ikincisi istek listesi- bu listeye tanıdıklarınızın size hediye etmesini istediğiniz şeyleri yazarsınız.
İstek Listesi/Wish List, İngiltere’deki engelli, ve ruhsal rahatsızlığı olan kişilere verilen yardım ve desteklerin sistematik olarak düşürülmesi konusunu işliyor. İki kahramanımız 17 yaşındaki Obsesif Kompulsif Bozukluğu(OKB)’na sahip Dean ve ablası 19 yaşındaki Tamsin. Tamsin, organizatör şirket vasıtasıyla bulduğu bir paketleme şirketinde işe başlar, kardeşinin işsizlik ve engelli çalışma ödenekleri kesilmiştir. Her ne şart olursa olsun işini kaybetmemesi lazımdır. Oyunda en çok kullanılan cümle. “Bu hiç adil değil- that isn’t fucking fair”
Yazar: Katherine Soper
Metin çok karamsar, adeta rahatsız ediyor okurken, ama çok enteresandır, sahnede seyrederken belki harika bir sahne tasarımı ve oyuncuların samimi oyunculukları ve güzel bir ekip oyunculuğu sahnelemeleri o karamsarlığı aldı götürdü; Tamsin rolünde oyunun sahne ve köstüm tasarımını da yapan Dilara Vural, çok sempatik bir fedakar abla, arada isyan etse de isteklerini sıralasa da kardeşi ile ayakta kalmaya çalışıyor, evden çıkamayan hasta kardeş Dean rolünde Veysel Fezail’in konuşmaları ile hastalığını seyirciye yansıtmasını çok sevdim, fabrikada Tamsin ile aynı işi yaparak diğer bantta paketleme yapan genç Luke rolünde aynı zamanda oyunun yönetmenliğini yapan Ali Haydar Çataltepe, Tamsin’i kollamaya çalışan iş arkadaşı ve yakınlık duyduğu genç karakterini ve çalışanların başındaki yönetici rolünde Burakhan Yılmaz, zamanımızın adeta mekanikleşmiş ve insancıl duygulardan yoksun bir karakteri çok iyi yansıtıyorlar.
Bence, oyunun başarısı, ekibin kimyalarının uyuşması, prömiyer yapmadan önce yeteri kadar prova yapmak ve oyuncuların samimiyetinin seyirciye geçmesiyle sağlanabilmiş. Bu bakımdan da Fact Tiyatro’nun oyununu beğendim.
“Beğendim” kelimesini kullanıyorum, çünkü ben bir ELEŞTİRMEN değilim, sade bir seyirci olarak yazılan metni okuyup oyunu gördükten sonra oyun hakkındaki görüşlerimi yazarım.
Oyunun KünyesiYazar: Katherine Soper
Yönetmen, Sahne Tasarım, Kostüm Tasarım, Hareket Tasarımı: Ali Haydar Çataltepe
Çevirmen: Hasret Güneş
Sahne Tasarım, Kostüm Tasarım: Dilara Vural
Yönetmen Yardımcısı, Sahne Amiri: Ceylin Kahya
Yönetmen Yardımcısı: Dilek Sağır, Doğa Demir
Müzik: Tunç Oğuz, Can Birben
Fotoğraf: İdil Sezgin
Işık Tasarımı: Eren Uğurhan
Oynayanlar: Dilara Vural, Veysel Fezail, Ali Haydar Çataltepe, Burakhan Yılmaz
Topluluk: Fact Tiyatro
Tür:Trajedi & Dram
Süre: 2 Perde
SeanslarAfiş
Shakespeare’in en makyavelist oyunudur. Okan Bayülgen uyarlaması oyun, var olan düzene, sanatın hali hazırdaki kurumsal, etik ve hiyerarşik yapısına karşı olan ve kendisine Richard...
İlk kez 1964'te Ankara Devlet Tiyatrosu'nda sahneye çıktı. Eski eşi Oya Başar ile birlikte 'Güzel ve Çirkin' ve 'Sefiller' adlı oyunları sergiledi. 1998 yılında 33. Türkiye Hükûmeti'nde Kültür Bakanlığının vermeye başladığı Devlet Sanatçısı unvanına layık görülmüştü, ama bu ünvanı Nisan 2015'te geri alınmıştır. Her zaman dik duran ve politik mizahın öncüsü olan sanatçı, Beykent Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi'nde öğretim üyeliği yapmıştır. Kırca 2015 yılında yakalandığı karaciğer kanseri hayata veda etmiştir.
Kanto
Tiyatro oyunlarından önce kadın sanatçıların şarkı söyleyip dans ettiği yer.
Fars (Farce)
Önceleri oyun araları gösterisi olarak sahnelenen ve sonrasında sanat yönü az kaba bir güldürü türüne dönen tiyatro.
Tuncel Kurtiz
Babası Selanik doğumlu bir Türk bürokratı, annesi ise Boşnaktır. Üniversitede kısa bir süre hukuk fakültesinde, daha sonra ise filoloji, felsefe, psikoloji ve sanat tarihi bölümlerinde okudu; ancak hiçbirinden mezun olmadı. İlk kez Dormen Tiyatrosu'nda oyunculuğa başlamış olan sanatçı, bir çok sinema filminde de rol almıştır. 48. Altın Portakal Film Festivali'nde 'Yaşam Boyu Onur Ödülü' aldı. Son yıllarda 'Ezel' adlı dizide oynayan sanatçı, 2013'te kalp krizi sonucu 77 yaşında hayata gözlerini yumdu.
Prömiyer
Oyunun seyirci ile ilk buluşması.
Tuluat
Modern tiyatronun özelliklerinden farklı olarak yazılı metin olmadan bir konu üzerinde oyuncuların sahnede doğaçlama olarak bir oyunu canlandırmaları.
Entrik unsur
Yazılan eserin, okuyucuda merak uyandıracak şekilde olması
Feeri
Doğaüstü olayların ve kişilerin dekorlar arasında gösterilmesi.
Dramaturg
Tiyatroda, repertuar politikasını saptamaya yardımcı olan, repertuar hazırlayan, oyun metinlerini okuyarak; gerekirse çevirisini yaparak, oyunları inceleyen, analiz eden ve bu konuda detaylı raporlar hazırlayan dramaturg; rejisöre, oyunun yorumu konusunda öneriler sunabilir. Oyuncu ve tasarım sanatçılarına malzeme sunmak da dramaturgun görevleri arasındadır.
Oda Tiyatrosu
Seyirci sığası yüz kişi yada az olan minik tiyatro.
Agon
Antik Yunan komedyasında düşünceleri birbirine karşıt olan iki oyun kişisinin tartışmaya girdiği bölüm.
Pandomim
Jest ve mimiklerle oynanan sözsüz oyun
Fuaye
Tiyatro aralarında oyuncuların ve seyircinin dinlenmesi için hazırlanmış yer.
Afife Jale
Sahneye çıkan İlk Türk kadın oyuncudur. 'Yamalar' adlı oyunda, Emel rolü ile ilk kez sahneye çıktı. Asıl ismi Afife olan sanatçı, bu oyunda 'Jale' takma ismini kullanmış ve daha sonraları Afife Jale adıyla anılmaya başlanmıştır. Tiyatro kursları için açılan sınavı kazandı. Müslüman kadınların sahneye çıkmasının yasak olduğu dönemde, Darülbedayi (konservatuvar olarak açıldıktan sonra okul tanımından çıkıp bir tiyatro topluluğuna dönüşen; halen İstanbul Şehir Tiyatroları adıyla varlığını sürdüren sanat kurumu), Müslüman kadınların sadece kadınlara özel gösterilerde oynayacakları gerekçesiyle bünyesine almıştı. 1997’den beri sanatçının anısına Yapı Kredi tarafından 'Afife Tiyatro Ödülleri' düzenlenmektedir. Son yıllarını yatırıldığı Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'nde geçirdi ve orada vefat etti.
Mimetik
Kelime anlamı olarak taklit etme ya da yankılanma olarak geçen mimetik, tiyatroda sahnede gördüğümüz içerikleri işaret eder. Yani şahit olduklarımızdır, sahnede oynanandır bir nevi. Örneğin yine aynı oyunda Puck'ın bahsi geçen çiçeği periler kraliçesi Titania'nın gözüne damlattığına şahit oluyoruz.
Haldun Dormen
Sahneye ilk defa Galatasaray Lisesi’nde ortaokul öğrencisi iken çıktı. Robert Koleji'nden mezun oldu. Küçük yaşlarda geçirdiği bir kaza sonucu sol ayağı sakatlandı. Tiyatro eğitimini ABD’de Yale Üniversitesi’nde aldı. 'Papaz Kaçtı' komedisi ile Dormen Tiyatrosu’nu kurdu. Türkiye’de sahnelenen ilk müzikal olarak bilinen 'Sokak Kızı İrma'yı sahneledi. Halkla ilişkiler alanında dünyaca tanınan bir isim olan Betül Mardin ile evlenmiş, sekiz yıl süren bu evliliğinden Ömer adlı bir oğlu dünyaya gelmiştir. Sanatçı hala tv yapımcılığı ve diğer kişisel gelişim dersleri verilmektedir.
Kabare
Toplum hayatında daha çok güncel olayların iğneleyici ve eleştirici bir şekilde ele alan oyunların oynandığı; şiirlerin ve şarkıların söylendiği tiyatro.
Revü
Oyundan önce gösterilen müzikli ve danslı oyun.
Mizansen
Kelime manası sahnelemektir. Bir tiyatro metninin sahneye uygun olarak tasarlanması ve düzenlenmesidir.
Tirat
Oyuncuların sahnede birbirine söylediği uzun sözler, oyuncunun uzun ve kesintisiz konuşması.
Ferhan Şensoy
Türk tiyatro, sinema ve televizyon oyuncusu; roman, deneme, günlük, tiyatro, televizyon dizisi ve film senaryoları yazarı ve 'Ortaoyuncular' tiyatro topluluğunun kurucusu olan sanatçı 'Ortaoyuncuları Kavuğu'nu Münir Özkul'dan devralmıştır. Her oyundaki emeği geçenlere, zaman gözetmeksizin oyun gelirlerinden pay vererek Türk Tiyatrosu'nda kendine özgü bir yer edinmiştir. Aldığı ödülleri ve prestijiyle Türk tiyatrosunun ağır isimlerdendir.
Vodvil
Hareketli ve eğlenceli konulara dayanan hafif güldürü.
Çolpan İlhan
İstanbul Belediye Konservatuvarı'nda tiyatro bölümünü ve Devlet Güzel Sanatlar Akademisi resim bölümünden mezun oldu. Akademideki arkadaşları ile birlikte 'Akademi Tiyatrosu' adıyla bir tiyatro grubu kurdu ve oyunlar hazırladı. Şair Attilâ İlhan'ın kızkardeşi, sinema sanatçısı Sadri Alışık'ın eşi ve oyuncu Kerem Alışık'ın annesidir. 2014'te geçirdiği kalp krizi sonucu vefat etti.
Muhsin Ertuğrul
Türk tiyatrosunun batılı anlamda kurucusu olarak kabul edilen Muhsin Ertuğrul, sinema alanında da Türkiye'de ilk önemli katkıları gerçekleştirmiş; 1922-1939 yılları arasında Türkiye’de film yapan tek kişi olmuştur. Ailesi, sahneye çıkmasına karşı çıktığı için baba evinden ayrıldı ve tiyatro eğitimi için Paris'e gitti. Çağdaş Türk tiyatrosunun temelini atan ve geliştiren Muhsin Ertuğrul'a 23 Nisan 1979'da Ege Üniversitesi'nce fahri doktor payesi verildi. Sanatçı, ünvanını almak ve sanat yaşamının 70. yıl kutlamalarına katılmak üzere gittiği İzmir'de 29 Nisan günü kalp krizi sonucu hayatını yitirdi.
Diegetik
Tiyatroda, edebiyatta yahut sinemada bir olayın, olayın kendisine tanıklık edilerek değil olayın anlatılarak öğrenildiği durumlar. Edebiyatta olayı bir anlatıcı vasıtasıyla okuyarak, tiyatroda ve sinemada genellikle sahnede duyarak öğrendiğimiz bilgiler.
Grotesk
Gülünç ve korku verici unsurları, aşırılık ve gerçek dışılıkla bir arada barındıran bir oyun türü.
Apar
Oyuncunun rol gereği seyircinin duyacağı biçimde ama öbür oyuncuların duymadığı var sayımla düşüncelerini söylemesi veya Oyuncunun doğrudan seyirciye dönerek konuşması.
Cep Tiyatrosu
Sahnenin seyirciye çok yakın ilişkide olduğu az kişi alan tiyatrolara verilen ad.
Reji
Sinema, tiyatro, radyo ve televizyon oyunlarında ve programlarında oyunun sahnelenmesini organize eden sorumlu kişi(ler).
Müjdat Gezen
Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, şair ve eğitmen. Müjdat Gezen Sanat Merkezi'ni kurmuştur. Sahneye ilk kez Hırka-i Şerif İlköğretim Okulu'nda ilk piyesinde çıktı. Aynı yıl 'Doğan Kardeş' çocuk dergisinde şiirleri yayımlandı. Yine bu yıllarda İstanbul Radyosu Çocuk Kulübü'nde mikrofonla tanıştı. Müjdat Gezen aynı zamanda şair. 74 adet şiirden oluşan 'Şiirim Geldi Bırakın Beni' isimli bir albümü var. Albümde kendisiyle birlikte Savaş Dinçel, Mustafa Alabora, Perran Kutman, Ali Poyrazoğlu, Rutkay Aziz ve Sunay Akın gibi isimler yer alıyor.
Tragedya
Duyguları yaşatmak ve hissetirmek için acıma ve korku duyguları üzerine yazılmış tiyatro eseri, trajedi
Darülbedayi
1914 yılında kurulan ve bugünkü İstanbul Şehir Tiyatrolarının eski adı.