Tiyatro alanında eleştiri disiplininin geliştirilmesi için faaliyet gösteren Tiyatro Eleştirmenleri Birliği’nin Tiyatro Ödülleri, bu yıl 31. kez sahiplerini bulacak. Sonuçlar 20 Eylül günü, jürinin gerekçeli kararları eşliğinde açıklanacak; ödül töreni ise 30 Eylül’de Alan Kadıköy’de.
Bu sene bir ilk olarak, 31 Temmuz 2024 tarihinde kaybettiğimiz, Türkiye tiyatrosunun, bilhassa politik tiyatromuzun eşsiz ve öncü ismi Genco Erkal’ın anısına verilecek “TEB Genco Erkal Özel Ödülü”, politik tiyatro alanında, güncel tiyatro atmosferimize güçlü bir katkı sağlayan bir oyuna sunulacak.
TEB jürisi ayrıca bu sene itibariyle, değerlendirme sürecinde ele aldığı, tartıştığı ve en nihayetinde “kısa listede” aday olarak belirlenen isimleri; kazananları duyurmadan önce, kamuoyuyla paylaşma kararı da aldı. Jüri bu tercihi; Türkiye’de gittikçe zorlaşan koşullarda nitelikli ve kararlı bir dille tiyatro yapan kişi, topluluk ve kurumların üretimlerinin görünür kılınması ve desteklenmesi açısından özellikle önemsiyor.
Bu seneki jüri; Erdoğan Mitrani, Hasibe Kalkan, Tijen Savaşkan, Handan Salta, Tuba Şener, Mehmet Konuk, Bahar Çuhadar, Gülin Dede Tekin, Öznur Oğraş Çolak ve Zeynep Baykal’dan oluşuyor. 2023 Mart ile 2024 Mayıs tarihleri arasında ilk temsilini yapan ve İstanbul’da en az 10 kez sahnelenen oyunlar arasından yapılan değerlendirme sonucu belirlenen adaylar şu şekilde:
Yılın Oyunu
1Çirkin / Dolkun Production
Bu soruların cevabını, bizim onu sahnede ilk gördüğümüz, bin yıldır yaşayan halinden dinleyerek bulacağız. Beraberce ölümsüzlük cezası ile lanetlendiği tavuğu ve Şiva, zamanda çok geriye giderek bize ortak hikayelerini anlatacak. En can yakan yerinden kaçmak için uyunan ama her defasında içine uyanılan bir kabusu bin yıllarca yaşamak.
2Geçen Gün / Kundura Sahne
Bu bir konser mi?
Dans gösterisi mi?
Oyun mu?
Performans mı?
Hiçbiri.
Hepsi.
Bir şehir. Ve iki kişi. Birbirleriyle sürekli karşılaşan, geçişen, çarpışan, ama birbirlerini gerçek anlamda hiçbir zaman görmeyen iki kişi. Dünyaya karşı iki kişi. Şehrin içinde hareket ediyorlar. Ezilmemeye çalışıyorlar. Şehirle başa çıkmaya çalışıyorlar. Herkes onlara karşı, onlar tek başına. Kâh seksen yaşındalar, kâh on sekiz. Bir bakmışsın mağdur durumdalar, bir de bakmışsın suçluluk duygusu içlerini kemiriyor.
Biz tanıyoruz onları. Onlar da bizi tanıyor. Şehir değişiyor. Şehir sürekli farklı rotalar çiziyor. Şehir onları itip kakıyor. Diğer insanlar, şehirle bir olmuş, sürüklüyorlar onları. Her an başka bir tehdit altındalar. Sesler sarmalıyor hepsini. Kâh rahatsız edici bir kakafoni, kâh büyüleyici bir sükunet. Kâh bir gürültü yumağı, kâh bir müzik.
Ama aslında şehir de onlar, diğer insanlar da. Yani aslında ne kendilerinden başka bir şehir var, ne de kendilerinden başka diğer insanlar. Var olan sadece onlar. Yüzlerce, binlerce kendileri. Endişe dolu bir sevgi hikâyesi bu.
3Kel Diva / Oyun Atölyesi
Eski püskü eşyaların ve molozların arasında misafirlerini bekleyen Smith çifti bir arada gözükse de aslında kendi dünyalarındadır. Martin çifti ise ellerindeki akıllı telefona o kadar dalmıştır ki belek yitimi yaşarlar. Sahneye çıktıklarında birbirlerini nereden tanıdıklarını hatırlamaya çalışan çift, evli olduklarını ve çocukları olduklarını dahi unutmuşlardır.
4Titus Kompleks / DasDas
Romalı general Titus Andronicus, Gotlarla savaşından büyük bir zaferle geri döner. Döndüğü gün, imparatorluk seçimi yapılacaktır. Esir Gotlar’dan Tamara’nın büyük oğlu Alarbus kurban edilir ve imparator olarak Saturninus seçilir. Saturninus, imparator olur olmaz, Titus’un kızı Lavinia’yla evlenmek ister ama kardeşi Bassanyus Lavinia’yı kaçırır. Saturninus esir Gotların başı Tamara’yla evlenmeye karar verir ve olaylar gelişir. Gotlarla savaşı kazanmak uğruna yirmi iki oğlunu kaybeden Titus’un gözünün önünde, Tamara kölelikten kraliçeliğe yükselir ve korkunç bir intikam savaşı başlamış olur. İntikam bulaşıcı bir hastalık gibidir. Titus’un oğulları, Saturninus ve ailesi ve Roma’da yaşayan halk da bu savaştan payına düşeni alacaktır.
5Treplev / DeCollage Art Space
Yer numarası olmadan satılan biletlerimizi okutup, Decollage Art Space’in giriş katında bulunun kafede oyun zamanını bekliyoruz. 3 bölümün 3 kata dağıldığı oyunun başlangıcı eksi ikinci kattaki atölye. Alana girdiğimizde ortada, etrafında kümelendiğimiz büyük bir masa; ortadaki masada, üzerine renkli boyaların damladığı bir tuval; başı lavabo içinde ayakları havada duran Treplev rolündeki Ümit Erlim ve elindeki mikrofon ile hem anlatıcı hem de Arkadina, Nina rollerine hayat veren aynı zamanda oyunun yönetmeni olan Başak Kıvılcım Ertanoğlu’nu görüyoruz. Oyunun interaktif yanı daha bu evrede başlıyor. Atölye girişinde hepimize dağıtılan oyundaki karakterlerin görselleri üzerinden toplu bir sohbet havasında ilerliyor oyun. Bu, daha ziyade karakterlerin tanıtım ve oyun konusunun özeti gibi bir aşama.
Yılın Yönetmeni
6Başak Kıvılcım Ertanoğlu / Treplev
7Ersan Mondtag / Titus Kompleks
8Naz Erayda & Kerem Kurdoğlu / Geçen Gün
9Muharrem Özcan / Kel Diva
10Salih Usta / Parrhesia 2
Yılın Oyuncuları
Berkay Ateş / Uykusuz Bir Rüya, Salim
Kel Diva oyuncuları (Gözde Kırgız, Kıvanç Kılınç, Haluk Bilginer, Özlem Zeynep Dinsel, Yiğit Özşener, Zuhal Olcay)
Onur Berk Arslanoğlu / Çirkin
Onur Ünsal / Dıkşın: Büyük Şans
Pelin Abay / 39 Buçuk Basamak
Senan Kara / Sivrisinekler
Ümit Erlim / Treplev
Yılın Metni
Annemden Kalan Gül Ağacı Masanın Üzerinde Çaydanlık Beyaz Bir İz Bıraktı / Ferdi Çetin
Canavar / Tunç Şahin
Çirkin / Firuze Engin
Selmin Zeki Hanım / Mürüvet Esra Yıldırım
Treplev / Başak Kıvılcım Ertanoğlu & Ümit Erlim
Yılın Genç Ekibi
Artalan
Fact Tiyatro
Kiki
Reka Kolektif
Y Studio